عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدیدتعهد رفتار ملت كاملهالوداد غيرمتقابل (يكجانبه)
بر طبق اين نوع از تعهد رفتار ملت كاملهالوداد، يك دولت در برابر دولت ديگر تعهدي مبني بر اعطاي رفتار ملت كاملهالوداد بر عهده ميگيرد، بدون آنكه طرف مقابل چنين تعهدي را بر عهده گيرد. اين سادهترين شكل تعهد است كه دولت معطي متعهد ميشود و دولت ذينفع آن را ميپذيرد.
بنابراين ايجاب و قبول كه از ويژگيهاي هر تعهد قراردادي است، در معاهده متضمن اين نوع تعهد نیز وجود دارد، اما مبتني بر تعهد متقابل نميباشد و تنها يك تعهد يكجانبه وجود دارد.
در عصر حاضر با توجه به اینکه “تقابل” از اصول بنیادین در تجارت بینالملل است، تعهد يكجانبه در شرايط خاص و استثنائی کاربرد دارد. مثلاً معاهداتي كه رفتار ملت كاملهالوداد را به كشتيهاي دولتهاي بدون ساحل اعطا مينمايند. در واقع دولت بدون ساحل در وضعيتي نيست كه بتواند همين امتياز را به دولت معطي اعطا نمايد، اگرچه دولت ذینفع میتواند نوع دیگری از امتیاز را به دولت معطی اعطا نماید، اما تعهد رفتار ملت کاملهالوداد همچنان یک طرفه باقی میماند[1].
2-2-1– تعهد رفتار ملت كاملهالوداد متقابل (دوجانبه)
در معاهده دو يا چند جانبه متضمن تعهد رفتار ملت كاملهالوداد متقابل، طرفين آن موافقت به اعطای رفتار ملت كاملهالوداد مینمایند. بنابراین برخلاف معاهده متضمن تعهد رفتار ملت کامله الوداد غیرمتقابل که تنها یک طرف، متعهد به اعطای رفتار ملت کامله الوداد به طرف مقابل می شود، در معاهده شامل تعهد رفتار ملت کامله الوداد متقابل هر دو طرف (همه طرفین آن) متعهد به اعطای رفتار ملت کامله الوداد به یکدیگر می شوند.
امروزه رفتار متقابل ویژگی طبیعی تعهدات رفتار ملت كاملهالوداد به حساب میآید.تعهدات رفتار ملت کاملهالوداد در موافقتنامههاي اصلی سازمان جهاني تجارت[2]، نمونه برجستهاي از اين نوع تقابل است.
كميسيون حقوق بين الملل در ماده 13 طرح پيش نويس خود در سال 1978 اين نوع تعهد را تحت عنوان “تعهد ملت کاملهالوداد مشروط به رفتار متقابل” مورد شناسايي قرار داده است و مقرر میدارد: “چنانچه تعهد ملت کاملهالودادی مشروط به رفتار متقابل شده باشد، دولت ذینفع حق دریافت رفتار مطلوب را تنها بر مبنای اعطای رفتار متقابل مورد توافق به دولت معطی به دست میآورد[3].”
بند (و) از شماره 1 ماده 2 این طرح منظور از رفتار متقابل را جبرانی از یک نوع و یک میزان بین دولتهای معطی و ذینفع بیان میکند[4].
3-2-1- تعهد رفتار ملت كاملهالوداد مشروط (مشروط به تعهد همعرض)
تعهد رفتار ملت كاملهالوداد مشروط به تعهد هم عرض يا مشروط به جبران[5] دربردارنده نوعي از تقابل است كه تأكيد بر تبادل همزمان منافع يا تعهدات معادل ميشود. به عبارت دیگر در صورتی دولت ذینفع بنابر این نوع تعهد از امتیاز اعطایی به دولت ثالث بهرهمند میشود که در همان زمان، معادل این امتیاز به دولت امتیاز دهنده اعطا نماید.
به عنوان مثال اگر دولتهای (الف) و (ب) معاهده دارای تعهد رفتار ملت کامله الوداد مشروط منعقد نمایند، هنگامی که (الف)، امتیاز (x) را به دولت ثالث اعطا می کند، در صورتی (ب) می تواند از امتیاز (x) از جانب (الف) بهره مند گردد که در همان زمان (ب) نیز امتیاز (x) یا معادل آن را به (الف) اعطا کند.
برای تشخیص تفاوت تعهد رفتار ملت کامله الوداد مشروط با تعهد رفتار ملت کامله الوداد متقابل در قالب مثال مذکور می توان گفت که اگر دولتهای (الف) و (ب) معاهده دارای تعهد رفتار ملت کامله الوداد متقابل منعقد نمایند، هنگامی که (الف)، امتیاز (x) را به دولت ثالث اعطا کند، برخورداری (ب) از امتیاز (x) منوط به اعطای این امتیاز یا معادل آن به (الف) نیست. البته به دلیل وجود تعهد متقابل، هنگامی که (ب) نیز امتیاز (x) یا هر امتیاز دیگری را به دولت ثالث اعطا کند، می بایست آن امتیاز را به (الف) اعطا نماید.
اگرچه تعهد رفتار ملت کامله الوداد مشروط مبتنی بر برابري است، اما نفي مؤدبانه اعطاي رفتار ملت كاملهالوداد میباشد، زيرا دولتهای متعاهد متعهد ميشوند به اينكه براي اعطا منافع خاص مشابه، نسبت به منافعي كه قبلاً به كشورهاي ثالث تسري داده بودند، به مذاكره بپردازند[6].
اين شكل از تعهد امروزه متروك شده است، اما به لحاظ اين كه از منظر حقوق بينالملل همچنان معتبر است، بند (الف) شماره 1 ماده 2 طرح مواد كميسيون حقوق بينالملل راجع به تعهدات ملت کاملهالوداد، اين تعهد را تعريف و به رسميت شناخته است.
مطابق این بند، تعهد مشروط به تعهد هم عرض (مشروط به جبران) تعهدی است كه به شكل يك تعهد هم عرض (تعهد جبراني) در يك معاهده دربردارنده تعهد ملتهاي كاملهالوداد درج ميگردد و دررابطه با هر مسئلهاي كه به توافق ميان كشور ذينفع و كشور امتيازدهنده رسيده باشد، عنوان ميگردد[7].
ماده 12 طرح مزبور درباره نحوه تأثیرگذاری این نوع تعهد مقرر مینماید: “چنانچه تعهد ملت کاملهالوداد مشروط به جبران شده باشد، دولت ذینفع حق دستیابی به رفتار ملت کاملهالوداد را تنها به موجب اعطا جبران مورد توافق به دولت معطی به دست میآورد[8].”
4-2-1- تعهد رفتار ملت كاملهالوداد غيرمشروط (مطلق)
مطابق با تعهد رفتار ملت كاملهالوداد غيرمشروط، دولت معطي ملزم به اعطاي هر نوع منفعتي به دولت ذينفع خواهد بود كه داخل در حوزه تعهد است و به دولت ثالث اعطا شده است، بدون اينكه دولت ذينفع ملزم به دادن چيزي به عنوان جبران باشد.
ماده 11 طرح پيش نويس كميسون حقوق بينالملل اين تعهد را تعريف و شناسايي نموده است[9] و مهمترين مثال از كاربرد اين نوع تعهد، تعهدات رفتار ملت كاملهالوداد در موافقتنامههاي اصلی سازمان جهاني تجارت ميباشد كه اعطاي رفتار ملت كاملهالوداد را حسب مورد، فوري و بدون قيد و شرط مقرر ميدارند[10].
تعهد غيرمشروط به طرفين حقوق برابر اعطا ميكند. اما لزوماً كشورها از منافع مادي برابر بهرهمند نميشوند. براي کاهش چنين آثاري و برقراري اصل تقابل بر اساس آزادي قراردادها و حاكميت اراده، دولتها رفتار ملت كاملهالوداد غيرمشروط را تابع يكسري قيود و محدوديتها از قبيل تعيين مدت و اعطاي امتيازات تعرفهاي مينمايند. اين قيود، ماهيت رفتار ملت كاملهالوداد را به رفتار ملت كاملهالوداد مشروط تبديل نميكند، زيرا همچنان دولت ذينفع براي قرارگرفتن در جايگاه ثالث، لازم نيست جبران يا مابهازايي به دولت معطي اعطا نمايد.
واضح است که این قیود می بایست در موافقتنامه مربوطه درج شود و دولت متعهد به اعطای رفتار ملت کامله الوداد غیرمشروط در آینده نمی تواند به طور یکجانبه قیود دیگری را به طرف متعاهد ذینفع تحمیل نماید.
باتوجه به توضیحات راجع به انواع تعهدات رفتار ملت کامله الوداد می توان متذکر گردید که این تعهدات می تواند از نوع غیرمتقابل مشروط، غیرمتقابل غیرمشروط، متقابل مشروط یا متقابل غیرمشروط باشد
